Что такое дзеясловы по белорусскому
дзеяслоў
1 дзеяслоўны
2 дзеяслоў
См. также в других словарях:
Ходоренко, Ирина — Ирина Ходоренко белор. Ірына Хадарэнка Имя при рождении: Ирина Михайловна Шумская Дата рождения: 19 июня 1976(1976 06 19) (36 лет) Место рождения … Википедия
Тарасов, Константин Иванович — Константин Тарасов белор. Канстанцін/Кастусь Тарасаў … Википедия
Рублевская, Людмила Ивановна — Людмила Ивановна Рублевская белор. Людміла Іванаўна Рублеўская Имя при рождении: Людмила Рублевская Дата рождения: 5 июня 1965(1965 06 05) (47 лет) … Википедия
Мартынов, Виктор Владимирович — В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Мартынов. Виктор Владимирович Мартынов Дата рождения: 25 января 1924(1924 01 25) (88 лет) Место рождения: Одесса Научная сфера: Лингвистика … Википедия
Minsk — For other uses, see Minsk (disambiguation). Minsk Мінск, Минск … Wikipedia
Белорусский язык — Самоназвание: Беларуская мова Страны: Белоруссия, Россия … Википедия
Воронов, Виталь — У этого термина существуют и другие значения, см. Воронов. Виталь Воронов Дата рождения … Википедия
Союз белорусских писателей — Тип Массовая писательская организация Год основания 8 июня 1934 Расположение Минск, Белоруссия Ключевые фигуры … Википедия
Виталь Воронов — Дата рождения: 18 марта 1983 Место рождения: Беларусь Минск Гражданство: белорусское Род деятельности: литература Направление: проза, пьесы, стихи, эссе … Википедия
Воронов Виталь — Виталь Воронов Дата рождения: 18 марта 1983 Место рождения: Беларусь Минск Гражданство: белорусское Род деятельности: литература Направление: проза, пьесы, стихи, эссе … Википедия
Воронов В. — Виталь Воронов Дата рождения: 18 марта 1983 Место рождения: Беларусь Минск Гражданство: белорусское Род деятельности: литература Направление: проза, пьесы, стихи, эссе … Википедия
Віды, формы і прыклады дзеясловаў
Нездарма ж «дзеясловам» нашы продкі звалі ў прынцыпе гаворка, гэтак жа гэтае слова інтэрпрэтуецца ў слоўніку В. Даля. Прыклады дзеясловаў, іх выкарыстанне, змяненне разбяром ў дадзеным артыкуле.
Дзеяслоў як часціна мовы
Марфалагічныя і сінтаксічныя прыкметы
Што тычыцца сінтаксічнай ролі, то часцей за ўсё дзеяслоў выкарыстоўваецца ў якасці выказніка, ён жа разам з дзейнікам ўтварае прэдыкатыўных або граматычную аснову. Дзеяслоў у сказе можа распаўсюджвацца. Гэтую функцыю выконвае назоўнік альбо прыслоўе.
інфінітыў
У кожнага дзеяслова маецца пачатковая форма, яна і называецца інфінітывам. Пытанні задаем наступныя: «што рабіць?», «Што зрабіць?». Прыклады нявызначаных дзеясловаў: вучыць, маляваць (што рабіць?), Вывучыць, намаляваць (што зрабіць?).
віды дзеяслова
форма ладу
Змяняюцца дзеясловы і па ладзе. Іх усяго тры: ўмоўнае (умоўны), абвесны і загадны.
катэгорыя часу
Форму будучага часу здольныя мець дзеясловы абодвух відаў, закончанага і незакончанага. Яна бывае двух тыпаў: простая і складаная. Першая характэрная для дзеясловаў закончанага трывання: пабудую, прыляпіце, Напілуеце і г.д. Будучыня складанае ўтвараюць дзеясловы незакончанага трывання. Параўнаем: буду будаваць, буду ляпіць, буду пілаваць. Такім чынам, форма гэтая утвараецца з дапамогай дзеяслова «быць», пастаўленага ў будучы просты, і інфінітыва.
У сучаснасці і будучыні часах дзеясловы маюць твар і лік. Пра іх і пагаворым ніжэй.
Твар і лік
Калі дзеяслоў стаіць у першым асобе, ён паказвае, што дзеянне вырабляе сам казаў. Напрыклад: «Я гартуецца кожны дзень, абліваючыся сцюдзёнай вадой і абціраючы снегам».
Пра тое, што дзеянне выконвае суразмоўца таго, хто гаворыць, нам раскажа другая асоба дзеяслова. Да прыкладу: «Ты выдатна ведаеш, колькі будзе двойчы два». Дзеясловы ў гэтай жа форме могуць мець абагульнены сэнс, пазначаць дзеянні, характэрныя для любога чалавека. Часцей за ўсё гэта можна сустрэць у прыказках: «На чужой роток ня накінеш платок». Адрозніць такія прапановы проста: у іх, як правіла, адсутнічае падлягае.
Спражэнне і асабістыя заканчэння дзеяслова
II спражэнне (заканчэння)
Дзеяслоў. Неазначальная форма дзеяслова. Часы дзеяслова (5 клас)
Тэма: Дзеяслоў . Неазначальная форма дзеяслова. Часы дзеяслова
Мэта:спрыяць паглыбленню ведаў па тэме “Дзеяслоў”.
удасканальванне ўмення знаходзіць дзеясловы ў тэксце, ставіць пытанне да іх;
групаванне дзеясловаў па семантычных прыметах;
адрозніванне дзеяловаў ад дзеяслоўных назоўнікаў,прыметнікаў ;
вызначэнне дзеясловаў неазначальнай формы; агульны сэнс, час дзеяслова;
вых аванне павагі да роднай мовы праз дыдактычны матэрыял урока.
Мэта на мове вучняў (запісваецца на дошцы):
паўтару, што такое дзеяслоў ;
даведаюся пра группы дзеясловаў паводле значэння;
успомню, што такое неазначальная форма дзеяслова;
Пералік базавых паняццяў: інфінітыў, час, сінтаксічная роля ў сказе.
наглядны, славесны, практычны,праблемна-пошукавы.
Формы арганізацыі вучэбнай дзейнасці: калектыўная, франтальная, індывідуальная, парная.
Абсталяванне: вучэбны дапаможнік для 5-х класаў, табліца “Часы дзяслова”, карткі з заданнямі, выява восені, кластар, малюнак мясарубкі, партфеля, сметніцы, яблык
знаходзіць і не здавацца.
1. Арганізацыйны момант.
– Добры дзень! Старажытныя грэкі казалі: “Добры настрой – палова
перамогі”. Я вам жадаю с ё ння на ўроку поспехаў.
І нагадваю правілы ўрока: правіла паднятай рукі. 2.правіла цішыні.
2. Паведамленне тэмы, пастаноўка задач, матывацыя вучэбнай дзейнасці.
– У якасці эпіграфа ўзяты словы А. Тэнісана: “Змагацца, шукаць,
знаходзіць і не здавацца ”.
– Як вы разумееце іх сэнс? (Адказы вучняў).
– Сапраўды, мы с ё ння з вамі будзем шукаць і знаходзіць веды.
– Словы якой часціны мовы пераважаюць у эпіграфе? (Дзеяслоў)
– Так. Як вы зразумелі, тэма нашага с ё нняшняга
— Давайце паспрабуем самі сфармуляваць мэты с ё нняшняга ўрока.
(Вучні з дапамогай апорных слоў фармулююць мэты ўрока на зразумелай ім
мове, настаўнік вывешвае на дошцы наштобузу ).
Паўтару, што такое дзеяслоў
Даведаюся пра группы дзеясловаў паводле значэння.
Успомню, што такое неазначальная форма дзеяслова.
Паспяхова выканаю тэст.
Я паўтару …( што такое дзеяслоў ) што такое дзеяслоў
Я буду ведаць… ( што такое неазначальная форма дзеяслова, часы дзеялова )
— Актуалізацыя апорных ведаў :
Звярніце ўвагу на дошку. Там змешчаны словы.Вам трэба размеркаваць іх па групах: назоўнік, прыметнік і займеннік.
Яблык, блакітны, вясёлы, бегчы, шкло, паглядзець, яно, ляжаць,мы,дачка, папера, смачны, высокі, вы, ён.
-Якія словы абазначаюць дзеянне? (бегчы, паглядзець, ляжаць).
Ужо ў самой назве падкрэсліваецца яго асаблівая значнасць. Дзеяслоў як часціна мовы абазначае “дзеянне”, “працэс”. З дапамогай дзеяслова мы ведаем, як усё ў гэтым свеце рухаецца, гаворыць, як гучыць, як адчувае сябе. З дапамогай назоўніка можна назваць усё, што знаходзіцца вакол нас. Прыметнікі дапамагаюць нам удакладніць тое, што названа назоўнікам, але толькі дзеясловы могуць “ажыўляць” навакольны свет.
Мовазнаўцамі дзеяслоў выдзяляецца як самая складаная і ёмістая самастойная часціна мовы. Па падлікам вучоных, дзеяслоў займае другое месца (пасля назоўніка) па частаце ўжывання ў мове.
Давайце паставім пытанні да нашых дзеясловаў? (што рабіць? што зрабіць?).
-А зараз паспрабуем ўзнавіць азначэнне дзеяслова (вучні адказваюць, што такое дзеяслоў).
Што такое дзеяслоў даведаліся, а працу над ім пачнем з зарадк і для мазгоў “Хто што робіць?” ( запіс)
Асобыя формы дзеяслова
Першае спражэнне Другое спражэнне
Асабовыя дзеясловы. Спражэнне дзеясловаў
У дзеясловах форма асобы паказвае на ўтваральніка дзеяння, якім можа быць чалавек, наогул жывая істота ці неадушаўлёны прадмет. Першая асоба паказвае, што дзеянне ўтварае той, хто гаворыць (рамантую, перачытваю, вучуся); другая – дзеянне яго субяседніка (рамантуеш, перачытваеш, вучышся); трэцяя – дзеянне асобы або прадмета, якія не ўдзельнічаюць у размове (рамантуе, перачытвае, вучыцца, зелянее). Такія дзеясловы называюць асабовымі.
Асабовыя дзеясловы маюць пэўныя канчаткі ў формах адзіночнага і множнага ліку цяперашняга і будучага простага часу. У форме прошлага часу дзеясловы не маюць асабовых канчаткаў.
Найбольш выразна спражэнні дзеясловаў адрозніваюцца ў 3-й асобе адзіночнага і множнага ліку. Асабліва лёгка вызначыць спражэнне дзеясловаў, калі ў асабовых формах націск падае на канчатак: ідзеш, вязеш, глядзіш, маўчыш; ідзе, вязе, глядзіць, маўчыць; ідзём, вязём, глядзім, маўчым і г.д. У асабовых формах з ненаціскнымі канчаткамі вызначыць тып спражэння дапамагаеінфінітыў.
Да II спражэння адносяцца дзеясловы, якія ў інфінітыве заканчваюцца на -іць(-ыць): бяліць, варыць, касіць, любіць і інш. (за выключэннем аднаскладовых дзеясловаў тыпу біць, віць, ліць, мыць, выць, шыць, якія адносяцца да I спражэння); дзеясловы на -эць(-ець), калі э(е) не захоўваецца ў 1-й асобе адзіночнага ліку цяперашняга часу: гарэць (гару), глядзець, ляцець, цярпець (але: хацець – I спражэнне). Да II спражэння таксама належаць дзеясловы гнаць, спаць, належаць, стаяць, баяцца. Усе астатнія дзеясловы адносяцца да I спражэння.
Дзеепрыметнік – форма дзеяслова, якая абазначае прымету або ўласцівасць прадмета (асобы) паводле дзеяння, адказвае на пытанні які? якая? якое? якія?: Нямераная, няхожаная тайга жыве, шуміць, стракоча і дыхае лёгкім, прыглушаным водгуллем. Табе, з прытомленым сэрцам, прысыпанаму сівізной, хочацца зноў сустрэцца з далёкай сваёй вясной.
Дзеепрыметнікі маюць асаблівасці дзеяслова (стан, трыванне, час, пераходнасць/непераходнасць) і прыметніка (род, лік, склон).
Дзеепрыслоўе – асобая нязменная форма дзеяслова, якая абазначае дадатковае дзеянне і паясняе дзеяслоў-выказнік, адказвае на пытанні што робячы? што зрабіўшы?: Дарога знікла з вачэй, не дайшоўшы да гасцінца, абапал якога стаялі парадзелыя бярозы.
Дзеепрыслоўі маюць прыметы дзеяслова (трыванне, час, зваротнасць/ незваротнасць, пераходнасць/непераходнасць) і прыслоўя (нязменнасць).
Раздатка «Дзеяслоў як часціна мовы»
Да асабовых належаць дзеясловы, якія паказ-
ваюць, хто ўтварае дзеянне: (я) чытаю, (вы) бачыце.
Безасабовыя дзеясловы абазначаюць дзеянні,
якія адбываюцца самі па сабе, без дзеючай асобы (прадмета) : заімжыла.
Нез варотныя дзеясловы
Усе астатнія дзеясловы, якія не указываюць на ўтваральніка дзеяння.
вучыць, вучу, вучыў, буду вучыць
закончанае дзеянне, г. зн. якое адбылося ці абавязкова адбудзецца: вывучыць, вывучыў, вывучу
адказваюць на пытанні
ш т о б у д у р а б і ц ь?
ш т о з р а б і ц ь?
цяперашняга, прошлага і будучага часу: чытаю, чытаў, буду чытаць.
прошлага і будучага простага часу: прачытаў, прачытаю .
Курс повышения квалификации
Охрана труда
Курс профессиональной переподготовки
Библиотечно-библиографические и информационные знания в педагогическом процессе
Курс профессиональной переподготовки
Охрана труда
Ищем педагогов в команду «Инфоурок»
Номер материала: ДБ-533546
Не нашли то что искали?
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Рособрнадзор разрешил провести ВПР по некоторым предметам на компьютерах
Время чтения: 0 минут
Российские юниоры завоевали 6 медалей на Международной научной олимпиаде
Время чтения: 2 минуты
В России утвердили новый порядок формирования федерального перечня учебников
Время чтения: 1 минута
В Думу внесли законопроект об обязательном образовании для находящихся в СИЗО подростков
Время чтения: 2 минуты
В Минпросвещения рассказали о формате обучения школьников после праздников
Время чтения: 1 минута
Учителя о ЕГЭ: секреты успешной подготовки
Время чтения: 11 минут
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.